Sık Sorulan Sorular

Ev Hayvanlarında Deprem Sonrası Davranış Bozuklukları

/ vetterapist / Yorum yapın

Ev hayvanları da bizler gibi depremden olumsuz etkilenmektedir. Ülkemizin bir çok kenti deprem bölgesi üzerinde ya da çevre illerdeki deprem sarsıntılarından etkilenir haldedir.

Ev hayvanlarımızın deprem afeti sonrası bazı psikolojik sorunları yaşaması muhtemeldir. Bu sorunları azaltmak için neler yapılması gerektiği, deprem öncesi alınacak önlemler, deprem çantasında neler olması gerektiği, deprem anında yapılması gerekenler, depremin hemen sonrası yapılması gerekenler ve depremden günler geçtiğinde hayvanlarda kalıcı olan davranış sorunları ve bunlar için önerilerimizi yazdık.

123456789

Elektrikli Tasmalar Yasaklandı!!!

/ vetterapist / Yorum yapın

İskoçya’da elektrikli tasmalar ve spreyli tasmaların yasaklanmasının ardından İngiltere’de de elektrikli ve sprey tasmalarının yasaklandığı açıklandı. Bu girişim özellikle köpekler için olumlu pekiştireçlerin kullanılarak, elektrikli tasmalar nedeniyle bozulan refah koşullarında iyileşme sağlanması amaçlanmaktadır.

Elektrikli Tasmalar Nasıl Çalışıyor?

Elektrikli tasmalarda, elektrik iletkenliği olan bir malzeme köpeğin boyun bölgesine, yani beyinden çıkan tüm sinir yapılara, nefes ve soluk borusuna, bununla birlikte bölgedeki kas doku etrafındaki bölgede tasmadan gelen elektrik akımını ileterek çalışmaktadır.

Elektrikli Tasmalar Hayvanları Nasıl Etkiliyor?

Avrupa Klinik Etoloji Birliği elektrikli tasmalar konusunda şu noktalara değiniyor.

-Şok tasmalarının oluşturacağı ağrı seviyesini tespit etmek zordur, çünkü ağrı seviyesi köpeğin deri nem seviyesine, yağ miktarına, tüy yapısına ve uzunluğuna, canlının ağrı eşiğine bağlı olarak aynı elektrik gücü farklı köpeklerde farklı ağrı şiddeti oluşturabilir. Kullanılan cihazın güvensizliğine ve canlılarda kontrolsüz ağrı oluşturmasına neden olmaktadır.

-Çok yüksek seviyede elektrik akımı(şok) kullanımı, korku, ağrı, saldırganlık, fobi ve yüksek stres oluşturarak köpekte öğrenmeyi engeller.

-Düşük seviyede kullanılan elektrik akımı(şok) ise köpekte duyarsızlaşmaya neden olarak, etkisiz kalır.

-Köpek elektrik akımı(şok) ile etrafındaki durumları, hatta eğitmeni ya da diğer köpek, insanı eşleştirerek istenmeyen öğrenmelere ve koşullamalara yol açabilir.

-İstenmeyen davranış ve elektrik akımı(şok) arasında duruma göre değişen zamanlama gereklidir ve zamanlama doğru ve uygun değilse, korkutucu veya saldırgan davranışlara yol açması muhtemeldir; şok tasmasını kullanan birçok kişi eğitimsizdir ve olumsuz, istenmeyen sonuçlar yaratma riski yüksektir.

Keyfi ya da hatalı kullanım ihtimali içermesi nedeniyle de elektrikli tasmalar, hayvan istismarı olarak da görülmektedir.

Elektrikli Tasmalar Köpeklerde Davranışsal ve Duygusal Nasıl Sonuçlar Oluşturur?

1.Tükrük kortizolünde bir stres cevabını gösteren bir artış
2.Kalp hızında bir artış
3.Yanma hissi, fiziksel yanıklar ve cilt hasarı
4.Strese bağlı davranışlar; aşırı stres davranışları, viyaklama, dilde uyuşma, kuyruk pozisyonunun düşmesi ve donma davranışı

“Cezalandırma eğitimi yöntemleri(elektrikli tasmalar, fiziksel ve psikolojik şiddet, boğma ve dikenli tasmalar, spreyli tasmalar, ses veren tasmalar gibi), saldırganlık, korku, kaygı ve istenmeyen davranış risklerini artırırken, insan-köpek ilişkileri, köpeklerin refahı ve köpek-insan bağlılığını olumsuz etkiliyor”

Cezalandırma sisteminde, istenmeyen bir davranış sonrasında, kaçındırıcı sonuçlar(elektrikli tasma kullanımı, tekme, nefessiz bırakan boğma tasma, dikenli tasma, acı sprey gibi) köpeğe uygulanır ve istenmeyen davranış bittiğinde bu sonuçlarda ortamdan kaybolur ta ki bir sonraki istenmeyen davranış oluşana kadar”

Köpekler Nasıl Eğitilmeli?

Köpekler olumlu duygular içeren uygulamalar ile eğitilmelidir.

Köpeğinizle nasıl iletişim kuracağınızı öğrenmek, köpeğiniz dahil tüm bireyler için olumlu bir deneyim olmalıdır. Zarar vermeyen bir köpek davranış uygulayıcısı, siz ve köpeğiniz arasında yaşam boyu süren, güvene dayalı bir ilişki yaratma yolculuğunuzda size gerçekten yardımcı olabilir. Davranış sorunları olan bir köpeği kabul ettiyseniz veya köpeğinizin davranışı endişelendiğiniz noktaya kadar yükseldiyse, bir veteriner davranışçıyla temasa geçmek en iyisidir.

Davranışçı veteriner hekimler, olumlu pekiştireçle, davranış eğitimi kullanarak kapsamlı davranışsal değişiklik protokolleri oluşturabilir. ESVCE(Avrupa Klinik Etoloji Birliği)’nin belirttiği gibi, “köpeklerde elektrikli tasma kullanımını haklı çıkaracak güçlü bir kanıt yoktur. Aksine, bunları asla kullanmamak için birçok neden var ve daha iyi eğitim seçenekleri vardır.” Bilimsel araştırmanın gözden geçirilmesi, elektronik tasmaların köpek eğitiminde kullanılmasının risk olduğunu ve yasaklanma zamanının geldiğini söylüyor.

Özetle:

Olumlu pekiştirici davranış eğitimi, köpeğinizde istenen davranışları teşvik etmek için çok küçük boyutlu davranışlar, sözlü övgü ve şefkat kullanan çok daha iyi bir seçenektir.

Fakat, bunu nasıl yapacağını bilmeyen kişiler, köpeklerinize karşı lider olmanızı, onları disipline etmenizi ve cezaya dayalı eğitimi sizlere açıklamadan köpeğinize uygulayabilirler, lütfen bu konuda köpeğinize iyi bir hayat sunmaya çalışırken ona zarar vereceğinizi ve işleri daha da kötüye çevireceğinizi yukarıda saydığımız nedenlerle unutmayın.

                    Sevgiler.

Uzman Veteriner Hekim (DVM, BVSc)
Veteriner Davranış Uzmanı (MSc)
           Gökhan DURUKAN

Köpek Kişiliği ve İnsan-Köpek Etkileşimi

/ vetterapist / Yorum yapın

Son dönemlerde en çok popüler olan konulardan biri insan-hayvan etkileşimi, biliyoruz ki hayvanların davranış sorunlarında katkı en fazla insan etkileşiminden kaynaklanmakta, insan etkileşimi haricindeki davranış sorunları tüm popülasyonda %5-10 gibi diğer durumlara göre düşük bir oranda.

Özellikle araştırıcılar insanın duygusal durumunun köpeğe etkisi konusundaki sorulara cevap aramaktalar.

Bu sorulara çoğunlukla insan bakış açısıyla cevap verilmekte, bunun da gerçeği ne kadar yansıttığı tartışılabilir ama hayvanlar sağlık sorunu yaşadıklarında veteriner hekimlerine kendi başlarına ulaşma imkanları yok, insanlar bu durumu hasta ya da değil diye değerlendirerek hekime ulaştıkları için, insanların değerlendirmesi de çok önemli oluyor.

Amerika Michigan State Üniversitesi’nden Chopik’in 2019 Şubat ayında Journal Research in Personality dergisinde yayınladığı çalışmasında Köpeklerin yaş durumu ve insanla ilişkisinin kişiliğe/davranışlara etkisi araştırılmış ve bizim için önemli sonuçları sizlerle paylaşacağım.

  • Genç ve yaşlı köpeklerin korku düzeyleri benzerdir, safkan köpeklerde korku sorununun daha az olduğu belirtilmiştir.
  • Yaş arttıkça, insanlara karşı saldırganlık oranı artmıştır, safkan köpeklerde ve dişi köpeklerde saldırganlık erkeklere göre daha azdır.
  • Yaşlı köpekler gençlere göre diğer köpeklere daha az saldırganlık göstermiştir.
  • Hareketli ve heyecanlı köpeklerde kronik sağlık sorunları olma ihtimali daha fazladır.
  • İnsan saldırganlıkları eğitime duyarlı köpeklerde daha azdır,
  • Duygusal durumları olumsuz olan köpek sahipleri, köpeklerini korkulu, daha fazla hareketli ve eğitime daha az cevap verir olarak değerlendirmiştir.

Bu sonuçlara bakarak korku sorunlarının ve saldırganlık sorunlarının yaşla azalmayacağını vurgulamak gerekiyor, çoğu insan köpekleri yaşlandıkça sorunlarının azalacağını düşünse de çalışmalar bu durumun tam tersini ifade ediyor. Bununla birlikte doğru ve bilimsel metotlarla iyi şartlarda alınmış bir eğitim köpekte saldırganlık oluşmasını önleyebilir. Dişi köpeklerdeki saldırganlık durumunun daha az olması özellikle östrojenin beyin üzerinde olumlu etkisine bağlı olabileceği unutulmamalı ve erkek köpeklerin kastrasyonu ile saldırganlığın azalacağı yanlış düşüncesine kapılınmamasının altını çizmek gerekir.

Gökhan DURUKAN

Uzman Veteriner Hekim (Veteriner Davranış Uzmanı)

Tasma ile İlgili Gizlenen Bilgiler

/ vetterapist / Yorum yapın

Köpeklerde tasma kullanımı hem köpek, hem köpeği yönlendiren kişi,diğer köpekler hem de halk sağlığı açısından gereklidir. Yazıya başlarken tüm köpeklerde tasma kullanılması gerekli olduğu ve kamusal alanlarda tasmasız, uzatmasız dolaşmanın saygısızlık olduğunu ifade edebilirim.

Köpeklerde şu an için kullanılan tasmalar arasında en sağlıklılarının omuz tasmaları olduğunu ifade edebilirim. Yürüme konusunda sorun yaşamayan köpekler için boyun ya da bel tasmalarının kullanımı da uygundur. Buna ek olarak terapi alan, saldırgan köpeklerde de ağız tasmaları kullanımı uygundur.Her koşul ve şartta uygun olmayan tasmalar var ki, bunları ne amaçla kullanırsanız kullanın köpeğinize zarar veriyorsunuz.

Köpeklerde siz nasıl algılarsanız algılayın, görüntüsü nasıl olursa olsun, boğma(sıkma), dikenli(telli,batan), elektrikli/şok veren, spreyli gibi tasmalar, köpekler istenilen davranışı yapmadığında ya da köpek istenilmeyen bir davranışı yaptığında ceza veren tasmalardır.

Boğma tasmalar, kuvvet uygulandığında boğaz-boyun çapı daralan demir halkalar, kumaş, birbirine geçen demir materyal gibi farklı türden fakat aynı maksatla, çekildiğinde köpeğin boynuna baskı uygulayarak özellikle nefes borusuna, boyun ana damarlarına ve kaslarına baskı yaparak, önce nefes almada kısıtlama, damarlara baskı yaparak kan akışını aksatma ve kaslara baskı yaparak kas ağrısı yaparak köpeğe ağrı-acı-nefessizlik hissiyle ceza vermeyi amaçlamaktadır.

Bu tasmalar köpeklerde, nefes borusunda tahriş, kalınlaşma, farenks(yutak) ödemi,nefes darlığı, üst solunum yolları hastalıkları, boyun omurlarında kayma/fıtık ile fiziksel zarar verirken, köpeklerde cezaya bağlı olarak stres bozuklukları, korku, depresyon, anksiyete ile ilişkili saldırganlık, ayrılık anksiyetesi gibi köpeklerde sıklıkla görülen davranış bozukluklarının temelini oluşturan problemlere yol açmaktadır.

Dikenli tasmalar, boğma tasmaya ek olarak, dikenleri nedeniyle ağrı ve acı hissetirirken, bir de fiziksel yaralara daha hızlı yol açar ve dikenli telleri nedeniyle ağrı-acı daha fazla hissettirir.

Elektrikli, şok tasmalar, köpekler insanların gözünde hata yaptğında ya da istenilen bir şeyi yapmadığında köpeklerin boyun bölgesine istenilen düzeyde elektrik akımı vererek, köpeklere çarpılma hissi yaşatırlar. Bu tarz tasmalar, köpeklerde anksiyete bozuklukları, korku, stres bozuklukları yanı sıra fizyolojik olarak çarpılma nedeniyle kas rahatsızlıkları ve epileptik kriz benzeri bayılma, çırpınma, zıplama nöbetleri gibi nörolojik belirtiler oluşturur.

IMG_9509.jpg

Elektrikli/Şok Tasma

Sprey tasmalar ise, genellikle ses duyarlı olup, havlayan köpeklerde havalamaya ceza olarak kendi kendine köpeğe rahatsız edecek bir kokulu gaz sıkar, genelde burada biber gazları kullanılır.

Biber gazlar ya da diğer rahatsız edici gazlar fiziksel olarak, köpeklerde solunum sorunları, alerjik reaksiyonlar ve göz yanmaları ile sonuçlanırken, havlayama neden olan sorun ortadan kaldırmayacağı için, köpeklerin belirti göstermeden saldırmalarına ya da tasmaya direnç gösterme sonrası çok daha ciddi havlamalara neden olacaktır.

spray

Spreyli tasma

Bir çok ülkede,veteriner birlikleri, veteriner hekimler, davranış uzmanı veteriner hekimler, köpek eğitmenleri, hayvan hakkı savunucuları ve dernekler ceza verici boğma tasma, şok/elektrikli tasma, dikenli tasma ve spreyli tasmaların kullanımının hak ihlali ve istismar kapsamında olduğunu ifade etmektedir.

Ayrıca İtalya, İngiltere ve ABD’de bazı eyaletlerde bu tasmaların kullanımı yasalarla kısıtlanmıştır.

Umarım ülkemizde de bu tarz tasmaları kullanan köpek eğitmenleri, kurumlar, dernekler, öneren şahıslar, kullanan kişiler yaptıkları hatayı en kısa sürede algılayıp bu tarz ceza verici tasmaları kullanmaktan vazgeçerler.

Veteriner Hekim – Veteriner Davranış Uzmanı

Gökhan DURUKAN

Evcil Hayvanlarda Tuvalet İle ilgili Efsane ve Gerçekler

/ vetterapist

Evde yaşayan hayvanların davranış ya da psikolojik bozukluklarında ortak semptomlardan biri uygunsuz yere idrar ya da dışkı yapmaktır.

Bir çok insan kedisiyle köpeğiyle problem yaşadığında onlara ceza vermek ya da protesto etmek için bu davranışlarınpablo (66) ortaya çıktığını düşünüyor.

Çünkü çoğu görüşmede, kedi-köpek bakan insanlar, beni protesto ediyor, beni cezalandırıyor diye şikayetlerini dile getiriyor.

Doğru bir davranış anamnezi ile, tuvalet sorunun köpekler için hiçbir şekilde doğru öğretilemediği ve bu öğretilememe ile birlikte ciddi istismar yaşandığı görülebilir. İstismardan kastımız, su ya da yemeğin kısıtlanmasından, fiziksel ya da psikolojik şiddete kadar varabilir.

Köpeklere doğru tuvaletin öğretilmesi, doğru tuvalet zemini ve tuvalet tutabilme süresinin uzatılması ve hatta komut ile tuvalet davranışının bağdaştılrılmasına dayandırılmalıdır. Bunları doğru bir şekilde yapmadan köpeğinizin tuvaletini tutamıyor olmasından şikayet edemezsiniz. Bunlara ek olarak köpekler ortalama 5 aylık olana kadar gelişimsel olarak idrarlarını, 3,5 aylık süreye kadar da dışkılarını tutamamaları normaldir.

Kedilerde ise,tuvalet için kumlu eşelenmesi uygun bir alan doğal olarak tuvalet ihtiyacı için uygundur yani, kedinize ev içinde ulaşabileceği, kedi için uygun olan içinde kum bulunan bir alan tuvalet doğru yapılması için uygun olacaktır.

Tuvalet yanlış yapılıyorsa;

Mutlaka öncelikle medikal sebepler araştırılmalı, örneğin, merkezi sinir sistemi hastalıkları, medula spinaliste anomali ya da travmaya bağlı anatomik bozuklukları, idrar kesesi(vesica urineria)’nın otonom çalışmasını sağlayacak kas ve sinir gruplarından anatomik bozukluklar, penis, vagina anatomik bozuklukları, metabolik hastalıklar, tiroid hormon düzensizlikleri, insulin hormon bozuklukları, cushing sendromu vb.

Bazı ilaçların kullanımı da idrar oluşumunu arttırarak tuvalet sorunları oluşturabilir.

Bu durumlardan şüphelenildiğinde, davranış ve psikolojik muayene sonrası, medikal tetkikler gerekebilir.

Protesto ya da ceza neden hatalı veya yanlıştır.

Çünkü idrar kesesinin boşaltılması merkezi sinir sisteminin frontal korteksi ile denetlenmektedir, yani gönderilen sinirsel uyarım hem otonom sinir sistemi ile hem de uygun koşullarda bilinçle meydana gelmektedir.

Frontal korteksin çalışmasının bozulduğu, zihinsel işlevlerin karışıklaştığı durumlarda, ki bu durumlar, anksiyete(kaygı) bozuklukları, stres bozuklukları, korku/fobi ve kronik depresyon hallerinde, köpek zihinsel işlevsizlik(CCD) hastalığında (demans benzeri yaşlılık dönemlerinde oluşan bir hastalık), kedilerde yine yaşlılık dönemlerinde, zihin kontrolünün azaldığı ya da ortadan kalktığı durumlarda tuvalet sorunlarının oluştuğu bilinmektedir.

Duygu durum bozuklukları nedeniyle tuvaletini doğru yer ve zamanda yapamayan bir canlı, ne siz kızdınız diye sizi protesto ediyordur, ne de evden gidiyorsunuz diye cezalandırıyordur.

Tek sorunu yaşadığı duygusal karmaşadır.

İnsanlar bu tuvalet sorununa körükle yaklaşıp, kızıp, bağırıp, fiziksel şiddet uygulayıp yani hayvanın burnunu idrara/dışkıya yaklaştırmaktan fiziksel darp etmeye varacak tüm davranışlarda, onun duygu durumunu daha da sorun yaşatacak karmaşaya ulaştırıyoruz.

Bazı durumlarda da canlılar, algı sorunları yaşayarak, bu davranışların insandan ilgi anlamına geldiğini öğrenebilir, hatalı tuvalet eylemini de insandan ilgi almak için sürdürebilir.

Unutulmamalıdır ki, insanla hayvanın yaşadığı ilk sorunlar tuvaletle başlayıp, perçinlenip, etkileşimleri bozulmaktadır. İstismar vakalarının çoğunluğunun temelinde ilk istismarlar hatalı tuvalet ile başlayarak devam etmektedir.

Doğru bir tuvalet düzeni veya bozulan düzenin yeniden kurulumu için google’dan, forumlardan, komşulardan uzak durup, bu konuda modern ve bilimsel bilgilere doğru kaynak ve veteriner hekimleriniz vasıtasıyla ulaşmaya çalışınız.

Veteriner Hekim(DVM), Veteriner Davranış Uzmanı(MSc)

Gökhan DURUKAN

Davranış Tedavisi ile Eğitim Arasındaki Farklar

/ vetterapist / 3 Yorum

Aileler köpek ya da kedilerinde davranışsal herhangi bir sorun gözlemlediklerinde, eğitim ile bu sorunların çözüleceğini düşünürler, insanları daha rahat anlayabileceğiniz için her aşamada insanda olsa ne yapılır bu konuda örnek vererek anlatacağım. Davranışsal bir sorun yaşadığımızda eğitimle çare aramak, saldıran, öfkelenen, sinirlenen, elini kolunu ısıran, bağıran bir insanı, öğretmene ya da antronöre götürmekten farkı yok. Öğretmen bir çok sınavda çok iyi derece yapmış, hayatı boyunca hiç sinirlenmemiş, saldırmamış, çok efendi bir çocuk yetiştirmiş olabilir. Antrenör farklı branşlarda çok başarılı ve efendi, saygılı birey yetiştirmiş olabilir ya da komşumuz çok iyi çocuklara sahip olabilir ve hatta arada başka komşu çocuklarına da bakıyor olabilir fakat sorun yaşayan insanın çözüm noktası klinik psikolog ya da psikiyatristdir.

Eğitimde sadece belirli komutların, davranış kalıplarının ne şartla olursa olsun yapılması istenir, bunun için yarışmalar yapılır, kurslar verilir, sertifikalar dağıtılır, eğitimde başarılardan sonra köpeklerin ya da kedilerin akıbeti konusunda takip, kontrol, bu eğitimle hayvanın psikolojisi etkilenmiş mi bakılmaz. Davranış tedavisinde, davranış belirli fizyolojik ve/veya psikolojik durumların sonucudur. Sonuca müdahale etmek sadece ailelerin isteklerini yerine getirirken, hayvanların fizyolojik ya da psikolojik durumlarında herhangi bir değişime yol açmayacaktır. Bu da soruna neden olan durumu değiştirmek yerine üstün körü ortaya çıkan sorunu görünmez hale getirecektir.

Örneklemek gerekirse, bir canavar var, ondan korkuyorsunuz, etrafınız da sizin bu canavardan korkmanız nedeniyle sizin ağlama, bağırma, sinme ve uykudan uyanma davranışlarınzdan şikayetçi, bu davranışların ortadan kalkmasını istiyor. Farklı teknikler kullanarak, canavarı gördüğünüzde, düşündüğünüzde ya da birini canavar zannettiğinizde, ağlıyorsunuz ve biri gelip sizin nefesiniz kesiyor, vuruyor, elektrik veriyor ya da üzerinize su atıyor(bunlardan birini yapıyor), siz artık canavarı gördüğünüzde ağlamayı bağırmayı bırakabilirsiniz, fakat korkunuz geçmeyeceği gibi idrar kaçırabilirsiniz, ne zaman canavar ortaya çıkacak diye endişelenebilirsiniz, canavarı düşününce titreyebilirsiniz, elinizi falan ısırır kendinizi rahatlatmaya çalışırsınız, canavar gelmesin diye içinizden 1000e kadar sayarsınız, etrafınızda dönersiniz vs, etrafınızdakilerin rahatsızlığı ortadan kalkacaktır fakat siz hala canavardan korkuyorsunuz hatta sorunlarınız da arttı…

Burada çözüm canavardan korkunuzu bitirme ya da azaltmaya yönelik duygu ve beyninizdeki algıyı canavardan korkmamaya yönelik değiştirerek, canavar gördüğünüzde bağırmama, ağlamama, sinmeme, uykudan uyanmama vs gibi ortaya çıkan davranışlarınızın ortaya çıkmasını ortadan kaldırmaya yönelik olmalıdır.

Davranış problemi yaşayan bir hayvanın, psikolojik/psikiyatrik sağlığının bozuk olması da kaçınılmazdır. Eğitimle bu sorun aşılamaz.

Eğitim çoğunlukla sahiplerin/bakım sağlayan kişilerin isteklerini öncelik alırken, davranış tedavisinde özne ‘’hayvan’’dır. Öncelik hayvanın psikolojik ve fizyolojik sağlıdır. Çünkü hekimin de öncelikli görevi budur. Bu sağlığı bozacak her türlü girişim hem mesleği etik açısından yanlış hem de hayvan sağlığı açısından kabul edilemez düzeyde yanlıştır.

Bu davranış tedavi yöntemleri fizyoloji, psikoloji,biyokimya, farmakoloji(ilaç bilimi), dahiliye, cerrahi vs gibi hekimlik ve psikoloji konusunda akademik bilgi ile harmanlanarak oluşturulan bilgiler kullanılarak sonuca  ulaştırılır.

Bu davranış tedavisi yöntemleri ancak, hekimlik ve/veya psikoloji alanında akademik eğitim almış kişiler tarafından uygulanabilir(ülkemizde hayvanlara tedavi yetkisi sadece veteriner hekimlere verilmiştir), çünkü hayvan demek duyguları, zihni, düşüncesi, hissi olan canlılardır, onları makine gibi değiştirmeye çalışmak doğru olmaz.

Hayvanların ülkemizde bir malzeme olarak görülüp, değersizleştirilip, profesyonel yardım almalarının önlenmesi ancak hayvanlara bakan kişilerin bilinçlenmesi ve doğru bilgilerle donanması ile olacaktır.

Tüm canlılara sağlıklar dilerim…

 

Veteriner Hekim – Hayvan Davranış Uzmanı

Gökhan DURUKAN

Köpeklerde Kişilik Özellikleri Nelerdir?

/ vetterapist / Yorum yapın

Hepinizin merak ettiği bir soru, köpeklerin kişiliği var mı, her köpek aynı mıdır? Köpeklerle yeterli vakit geçirmiş insanlar için cevap tabi ki de ”evet”.

Bilim de köpeklerde kişilik olduğunu söylüyor. Yapılan deneysel çalışmalarda köpeklerin farklı kişilik özellikleri olduğu bildirilmiştir. Bu özelliklere değinmeden önce belirtilmesi gereken önemli bir konu, köpeklerin kişilik özellikleri köpeklere özel olarak düşünülmesi gerektiği, insanlaştırılma(antropomorfizm) ile karıştırılmaması hususuna dikkat edilmesidir. Çünkü insanlar tüm canlıları kendi düşünce ve duyularıyla biçimlendirme konusunda ustadırlar, bir çok canlıya köpeğe de dahil olmak üzere insan özellikleri atfederek onları anlamaya çalışırız, bu da onları yanlış anlamamıza ve onlara yanlış davranmamıza ve böylece karşılıklı çatışma yaşamamıza neden olmaktadır, köpeklerde görülen davranış bozukluklarının önemli bir kısmı bu çatışmalardan doğmaktadır. Bu nedenle köpeklerin kişilikleri düşüncelere, yorumlara ve varsayımlara dayandırılmadan, davranışsal gözlemlere dayandırılmalıdır.

Yapılan bir diğer yanlışluk, bir durumda saldırganlık davranışı gösteren bir köpeğe saldırgan kişilik özelliği atfedilmesi ya da bir uyarandan(insan, kedi, olay, ses vs) korkan köpeğe korkak denmesi doğru olmamaktadır. Köpek farklı durum, olay ve zamanlarda aynı duruma farklı tepkiler verebilir Davranış değiştirme teknikleri ya da diğer tedavi metotları kullanılarak değiştirilebilecek bir davranış, kişilik özelliği değil, davranışsal bir cevaptır. Bu nedenle kişilik özellikleri için, köpeğin değişkenlere bağlı kalmaksızın genel davranışsal cevap stratejileri olarak değerlendirmek gerekmektedir.

Köpeklerle yapılan bazı çalışmalarda köpeklerin kişilik özelliklerini oluşturan bazı özellikler ortaya atılmışıtır. Bunlar, korksuz/meraklı, agresiflik, tepkisel ya da heyecanlı, sosyal, oyuncu, eğitime yatkın, avcılık, kişilik özellikleri olduğu belirtilmiştir.

Buradan görüleceği gibi, bir çok insanın benim köpeğim şımarık, çocuksu, inatçı, laf dinlemez vs gibi antropomorfik kişilik özellikleri atfetmeleri doğru değildir ve köpekle insan arasında çatışmaya neden olması potansiyel bir hatalı yaklaşıma yol açmaktadır.

Kaynak: DURUKAN G. (2018), İnsan-Köpek Etkileşimi: Evcilleştirme, Sosyal Yapı, Biliş ve Davranış Bozuklukları, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü

dog_personality

Köpeklerde Görülen Psikolojik ve Psikiyatrik Bozukluklarının Belirtileri

/ vetterapist / Yorum yapın

Bir çok nedenle köpeklerde davranış bozuklukları görülebilir. Farklı nedenler birbirine yakın davranışsal semptomlarla kendini gösterir, ayrıca aynı davranış farklı zaman ve durumlarda farklı nedenlerle ortaya çıkıyor olabilir.

Aileler genellikle sorunun neden olduğu davranışı bize anlatarak o davranışa çözüm bulmamızı ve böylelikle köpeğin sorununun ortadan kalkacağına ve kendilerinin rahat edeceğini umarlar. Bu gündelik bizlere dayatılan tıbbın bizlere öğrettiği hatalı bir geçiştirme metodudur. İyi bir hekim öncelikle canlıyı rahatlatmak için şikayetleri ortadan kaldırmaya yönelik girişimlerde bulunsa dahi, asıl hedef olarak sorunu ortaya çıkartan etkenleri belirleyip, bu etkenleri canlıdan uzaklaştırmayı hedeflemektedir.

Bu nedenlerle klinik hayvan davranışlarında da, ortaya çıkan davranış bizim sonuç olarak ortadan kaldırmamız gereken bir davranış olmakla birlikte odak noktamız, köpeğimizde bu davranışı ortaya çıkartan mekanizmayı açığa çıkarmak ve bu mekanizmayı harekete geçiren etkenleri ortadan kaldırmak ya da etkenlerin canlıda bahsedilen mekanizmayı başlatma gücünü azaltmak veya yok etmek olmalıdır.

Köpeklerde farklı nedenlerle ortaya çıkabilecek, psikolojik ya da psikiyatrik sorun olduğunu ifade eden davranışlardan  sık görülen ve ailelerin de gözleyebileceği bazı davranışlar;

-Köpeğin uyku düzeninin bozulması, uyku düzeninde artma, azalma ya da sıklıkla bölünen uykular.

-Yemek düzeninde bozulma; iştahlı bir köpeğin iştahının kesilmesi, verilen gıdaları reddetme, hızlı ya da çok yavaş yemek yeme. Gıda olmayan cisimleri yeme

-Aşırı ve nedensiz havlama.

-Köpeğin oyuncağı olmayan eşyaları parçalama, çiğneme veya dağıtma.

-Vücudunun herhangi bir bölgesini aşırı yalama, ısırma, tüylerini koparma ya çiğneme.

-Seslerden korkma, kaçma, idrar-dışkı yapma, donma, kusma.

-Görüntülerden korkma, kaçma, donma, idrar-dışkı yapma, kusma.

-Tuvalet eğitimi olmasına rağmen eve idrar-dışkı yapma.

-Aşırı saklanma ve kaçma eğilimi.

-Diğer köpeklere, kedilere saldırma ya da onlardan korkma-kaçma.

-İnsanlara saldırma, korkma ya da kaçma, donma.

-Herhangi bir eşyayı, alanı ya da canlıyı sahiplenme ve saldırgan tavırlar.

-Dokunma, yaklaşma gibi fiziksel temaslara karşı saldırma, korkma, kaçma, donma.

-Bazı insanlardan uzak kalınca ya da etkileşim alamadığında ajite olma.

-Herhangi bir canlıya ya da eşyaya karşı aşırı düşkünlük

-Oyun oynamada isteksizlik

-Dışarı çıkmak istemede isteksizlik ya da eve dönmek için aşırı tavırlar

Bu ve benzeri davranışları köpeğinizde gözlemlediğinizde, köpeğinizde psikolojik ya da psikiyatrik bir sorun olabileceğini ya da potansiyel olarak sorun yaşama ihtimalinin yüksek olabileceğini hatırlamanızı tavsiye ederim.

Bu semptomlar, yazının başında da belirtildiği üzere farklı klinik davranış hastalıklarının semptomları olmaktadır, bu sorunu ortaya çıkartan etkenin ne olduğu psikolojik ve davranışsal muayeneler ile belirlenerek bir tedavi oluşturulmalıdır.

 Köpeğinizdeki davranış bozukluğu belirtilerini test etmek için, Veteriner Psikoloji Testimize doldurabilirsiniz.

 

Veteriner Hekim – Hayvan Davranış Uzmanı

Gökhan DURUKAN

Köpeklerde Kısırlaştırma Davranış Bozukluklarında Çözüm müdür?

/ vetterapist / Yorum yapın

Halk arasında kısırlaştırma olarak tabir edilen, kastrasyon, orşidektomi yani testislerin uzaklaştırılması ya da kimyasal kastrasyon yoluyla kalıcı olarak yapılan radikal yani geri dönüşümsüz bir uygulamadır.

Erkek köpekler arasında patolojik olmayan kavgalar sadece puberta döneminde genç köpeklerin arasında ve seyrek olarak ortaya çıktığı fakat bunun da öldürücü olmadığı vahşi köpeklerle ya da başıboş köpeklerle yapılan çalışmalarla bilimsel olarak ortaya konmuştur.

Erkek köpekler saldırganlık, nispi olarak dişilere göre daha fazla gözlemlenmektedir. Fakat bunda testosteronun rolü bilimsel olarak belli ve net değildir. Bu oranın sosyal yapı, zihinsel farklılıklar gibi başka sebepler nedeniyle de ortaya çıkmış olması muhtemeldir.

Yapılan geniş kapsamlı deneysel çalışmalarda erkek köpeklerin kastrasyon sonrası saldırganlıklarında kesinlikle azalma görülmezken, yapılan çalışmaların bazılarında kastrasyon sonrası erkek köpeklerde korku ve anksiyete ilişkili saldırgan davranışlarda %25 oranında artış bulunmuştur ve sadece bazı köpeklerde nispi olarak hareketlilikte azalma meydana gelmektedir fakat bu oran sağlıklı köpeklerdeki hareketlilik açısından önemli düzeyde farklı değildir.

Buradan çıkarılması gereken sonuç şudur; kastrasyon saldırganlığı kesinlikle azaltmaz, kastrasyon sonrası sağlıklı her 4 köpekten 1’inde saldırganlık artma ihtimali vardır.

Bu sonuçlara göre davranışsal açıdan kastrasyonun faydası yoktur, üreme açısından da sokak köpeklerinde saldırganlığı arttırabileceği göz önünde bulundurulmalı, riski faktörüne göre kastrasyon önerilmeli, gerekirse bu deneysel sonuçlar göz önüne alınıp, üretken olan dişilerin strelizasyonu sağlanması yoluyla halk sağlığı ve başıboş köpeklerin üremesi kontrol altına alınmaldır.

Ayrıca genel sağlık açısından tümöral oluşumlar ve testosteron fazlalığına bağlı hormonel bozukluklara yol açması durumda testislerin de tedavi amaçlı uzaklaştırılabileceği bilinmelidir. Fakat veteriner hekim olarak önerim, kansere neden olan diğer etkenler dikkate alındığında testislerin varlığı ve testosteron tümöral risk açısından stres, kötü hava koşulları, serbest radikaller, kimyasallar, kötü beslenme gibi faktörler göz önüne alındığında önemli derece tümöral etkisi diğer faktörlerden yok denecek kadar azdır.

Gökhan DURUKAN, Veteriner Hekim, MScDog-Dog_Guide-A_Golden_Retriever_wearing_an_Elizabethan_Collar